Η Πλεξούδα της Λ. Κολομπανί, μτφρ.Γ. Στρίγκος, Πατάκης 2025¹²

Η Γαλλίδα συγγραφέας Λετίσια Κολομπανί είναι, κυρίως, σκηνοθέτις. Οπτικοποιεί σενάρια. Σκηνοθέτις είναι ακόμη και όταν γράφει λογοτεχνία. Καθώς γράφει την Πλεξούδα, αναδεικνύει τις τοποθεσίες και τους χώρους, επιλέγει τη γωνία λήψης, νοιάζεται για τη ροή των εικόνων, σμιλεύει, αδρομερώς βέβαια, τους χαρακτήρες των πρωταγωνιστών, φροντίζει τις σκηνές πλήθους και κάθε κεφάλαιο το τελειώνει με μια έκπληξη. Η γραφή της, στο πρώτο μυθιστόρημά της, που το έγραψε στα γαλλικά το 2017 με τίτλο La Tresse, είναι κινηματογραφική.

Με τη ματιά της Εύης Ζερβού Καλλιακούδη

Σπάνιο να σου τύχει καλός άνθρωπος της Φλάννερυ  Ο΄Κόννορ, μτφρ. Ρένα Χατκούτ, Αντίποδες, 2025

Συνήθως γράφω, όταν, ως αναγνώστρια, νιώθω θετικά αισθήματα εσωτερικής πληρότητας και λογοτεχνικής απόλαυσης, μετά την ανάγνωση ενός βιβλίου.                                                                                  Αντίθετα, όσο διάβαζα τη συλλογή διηγημάτων της Αμερικανίδας Φ.  Ο΄Κόννορ (1925-1964), ένιωθα γεύση πικραμύγδαλου στο στόμα  και ένα βαρύ αίσθημα άγχους στην καρδιά, τόσο δύσκολο, που απέφευγα να  διαβάζω βραδινές ώρες.

Με τη ματιά της Εύης Ζερβού Καλλιακούδη

      Περδικάκια, της Μαρίας Μαρκαντωνάτου, ποιήματα, εκδ. Παρασκήνιο, 2025.

Απολαυστική αναγνωστική εμπειρία η τελευταία ποιητική συλλογή της  Μαρίας Μαρκαντωνάτου με τίτλο Περδικάκια, που κυκλοφόρησε πρόσφατα. Η συλλογή, που είναι η ένατη που παρουσιάζει η ποιήτρια,  απαρτίζεται από τέσσερις ενότητες  (Καλάμια, Εις μνήμην, Περδικάκια, Παραϊστόρηση) εξωτερικά αυτόνομες, στην ουσία, όμως,  συνδεδεμένες στενά μεταξύ τους με ένα έντονα αυτοπροσωπογραφικό νήμα.

Με τη ματιά της Εύης Ζερβού Καλλιακούδη

Καθώς ψυχορραγώ του William Faulkner, μτφρ. Π. Κεχαγιάς, εκδ. Gutenberg, 2023

                      (Ξανα)διαβάζοντας έναν κλασικό

Ο κλασικός Aμερικανός συγγραφέας, Ουίλλιαμ Φώκνερ, (1897- 1962, Νόμπελ 1949), στο μυθιστόρημα Καθώς ψυχορραγώ, εμπιστεύεται το ρόλο του αφηγητή σε δεκαπέντε ταπεινούς ανθρώπους του Νότου, υιοθετώντας μια κατεξοχήν πολυφωνική αφήγηση.

Το μυθιστόρημα, γνωστό στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό ήδη από το 1970, όταν το μετέφρασε αριστουργηματικά για πρώτη φορά ο Μ. Κουμανταρέας (εκδ. Κέδρος, 1970), γράφτηκε το1929, σε χρόνο έξι εβδομάδων, μεταμεσονύχτιες ώρες, το διάστημα  που ο συγγραφέας  εργαζόταν ως νυχτερινός φύλακας. Το βιβλίο εκδόθηκε και κυκλοφόρησε στην Αμερική την επόμενη χρονιά.

Με τη ματιά της Εύης Ζερβού Καλλιακούδη

                Η ιστορία του παιδιού του Πέτερ Χάντκε, μτφρ. Θ. Τσόκα, Κουκκίδα, 2023

Το βιβλίο του Πέτερ Χάντκε  κυκλοφόρησε πέρυσι σε μια πολύ καλή μετάφραση της Θεοδώρας Τσόκα.  Στα γερμανικά είχε κυκλοφορήσει το 1981.

Το κείμενο, σε κάποια σημεία, θυμίζει την ποιητική αφήγηση, τη φιλοσοφική διάθεση και τις περιπλανήσεις που γευτήκαμε στην ταινία  Τα φτερά του Έρωτα (1987) του  Βιμ Βέντερς  σε σενάριο  του συγγραφέα  μας και άλλων.

Η ιστορία του παιδιού είναι ένα διπλό οδοιπορικό ζωής. Παρακολουθούμε τα παιδικά χρόνια ενός κοριτσιού που ζει με τον πατέρα του και,  ταυτόχρονα,  την παράλληλη διαδρομή του πατέρα.

Με τη ματιά της Εύης Ζερβού Καλλιακούδη

Η Εγγονή του Bernhard Schlink, μτφρ. Απ. Στραγαλινός, Κριτική, 2023

Τα έργα του Bernhard  Schlink είναι, στην ουσία τους, συναντήσεις. Στα περισσότερα, αν όχι σε όλα, ο συγγραφέας ανοίγει μια βεντάλια ποικίλων συναντήσεων με πρόσωπα και γεγονότα, με απόντες και με παρόντες, και, κυρίως, με το πρόσφατο γερμανικό ιστορικό  παρελθόν μαζί με το μεταγενέστερο παρόν.

Η γερμανική ιστορία διαλέγεται διαρκώς με τους ήρωες. Τα προσωπικά φορτία,  ο Schlink  τα αποτυπώνει ως είδωλο του κόσμου.  Πού και πού,  διακρίνουμε στα κείμενά του  φευγαλέες  συναντήσεις  των ηρώων του με τον εαυτό τους.  (Βλ. Τα παλιότερα εμβληματικά έργα του  Διαβάζοντας στη Χάννα,  Ο Γυρισμός, Όλγα).

                             Ιστορία της βίας του Εντουάρ Λουί, μτφρ. Σ. Ζουμπουλάκη , Αντίποδες 2022³

Ακόμη μια αυτοπροσωπογραφική ιστορία γράφει ο  Εντουάρ Λουί το 2016 (Editions du Seuil), δυο χρόνια μετά το πολυδιαβασμένο παγκόσμια βιβλίο του Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπεγκλέρ, γραμμένο σε πρωτοπρόσωπη γραφή.

Αναρωτιέμαι αν η  Ιστορία της βίας, που είναι δομημένη σε δεκαεπτά κεφάλαια, είναι, πράγματι,   αυτοπροσωπογραφική αφήγηση ή αν  πλάθεται ως  τέτοια. Η κατάδυση στη βαθύτερη στιβάδα του εαυτού, που δίνεται με τρόπο ρεαλιστικό, και η ενδοσκόπηση, που ούτε στιγμή δεν αθωώνει, αλλά δείχνει τα πράγματα όπως έχουν, δημιουργούν διλήμματα. Ο συγγραφέας, όμως, έχει πρόθεση να παρουσιάσει την ιστορία ως προσωπικό βιωματικό γεγονός, οδηγώντας τη σκέψη του αναγνώστη σε μονοπάτια σκοτεινά και δύσκολα, κι εγώ σέβομαι την πρόθεσή του.

       Τὸ  Ξόδι ἤ ὁ κοπετὸς τῶν κορωνιδέων  του Αθ. Κ. Χριστοδούλου,  Ἐκδόσεις Gutenberg, 2015

            Ὁ Ἀθανάσιος Κ. Χριστοδούλου, πολυγραφότατος συγγραφέας ( πεζογράφος, ποιητἠς, δοκιμιογράφος, μεταφραστής), ἐπιτελεῖ ἀθόρυβα τὸ ἔργο του, προσηλωμένος στὸ ἐσωτερικό του ἴδωμα, μὲ τὴν ἀπόφαση νὰ μὴ προδώσει, οὔτε κατὰ κεραίαν, τὴν τέχνη του,προστατεύοντας ἔτσι τὸ αὐστηρὰ δικό του λογοτεχνικό σύμπαν.

Με τη ματιά της Μαρίας Μαρκαντωνάτου

Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ του Εντουάρ Λουί, μτφρ. Μιχ. Αρβανίτης, Αντίποδες, 2022⁶

Ένα μικρό αγόρι, ο Εντύ  Μπελγκέλ, γεννιέται το1992,  σε μια περιθωριοποιημένη οικογένεια  που ζει στην ανέχεια. Όταν δεν έχουν να φάνε, τρώνε ψάρια, που ψαρεύει ο πατέρας «στις λίμνες στην άκρη του χωριού».                                                                                      Κάθε πρωί, η μητέρα του, τον πιέζει να βλέπει τηλεόραση.  «Δες κινούμενα σχέδια, κάνει καλό, θα σε ηρεμήσει πριν πας σχολείο». Συχνά, του προτείνει ως δέλεαρ – επιβράβευση την απουσία από το σχολείο. « Αύριο δεν θα πας σχολείο,  αλλά θα με βοηθήσεις να καθαρίσω το σπίτι…».

 Ο μικρός Εντύ ασφυκτιά σε ένα «κλειστό» χωριό,  το Hallencourt στη Β. Γαλλία.  Δεν υπάρχουν ευκαιρίες, λείπουν τα ερεθίσματα, ούτε ίχνος κουλτούρας. Η ζωή του στο σχολείο γίνεται κόλαση, καθώς «οι μάγκες» του σχολείου τον  τρομοκρατούν ανελέητα, γιατί ο Εντύ είναι διαφορετικός. Μόνος υποφέρει. Μόνος φοβάται. Σιωπά.

Με τη ματιά της Εύης Ζερβού Καλλιακούδη

Πάπυρος της Irene Vallejo, μτφρ. Κλ. Ελαιοτριβιάρη, Μεταίχμιο,2022

Ο Πάπυρος είναι ένα πραγματικά ευρηματικό κείμενο, ιδιαίτερα πρωτότυπο ως προς  το θέμα, το είδος, τη δομή και  το ύφος. Καθώς ξεκινάμε την ανάγνωση, έχουμε την αίσθηση ότι διαβάζουμε  ένα πολυεπίπεδο  δοκίμιο με πολύπτυχη  θεματική και  επί μέρους πεδία όπως: η εξέλιξη του λόγου, το ταξίδι της γραφής, η περιπέτεια της ανάγνωσης, η γέννηση του βιβλίου και  οι μεταμορφώσεις του βιβλίου-αντικειμένου.

Με τη ματιά της Εύης Ζερβού Καλλιακούδη

Τα χρόνια της Annie Ernaux, Μεταίχμιο, 2021

 Έχει τον ρομαντισμό του Δασκάλου και, ταυτόχρονα, μια προσγειωμένη κριτική ματιά. Είναι ευαισθητοποιημένη στα μηνύματα του καιρού, πολιτικοποιημένη, οξυδερκής και ενθουσιώδης, με παιδεία και ανθρωπιστικό υπόβαθρο. Για όλα αυτά, που εκβάλλουν, βέβαια,  στη γραφή της, διαβάζω τα βιβλία της Annie Ernaux, της Γαλλίδας που τιμήθηκε πρόσφατα με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.    

Τα χρόνια  ξεκινούν το 1940, χρονολογία γέννησης της συγγραφέως, και ολοκληρώνονται το 2008,  χρονιά έκδοσης του βιβλίου στα Γαλλικά από τον Gallimard.  Πώς μπορεί, αλήθεια,  να αρχίσει μια αφήγηση που καλύπτει μια ζωή  σχεδόν εβδομήντα χρόνων;

Με τη ματιά της Εύης Ζερβού Καλλιακούδη

Το βιβλιοπωλείο των μικρών θαυμάτων της Monica Gutierrez, Μεταίχμιο,2021

Είναι ευπώλητο. Είναι ανάλαφρο και ευκολοδιάβαστο. Διαβάζοντάς το περνάμε ευχάριστα. Στο οπισθόφυλλο χαρακτηρίζεται  ως ανάγνωσμα feel good (ακόμη και στα βιβλία η υβριδική ελληνοαγγλική!), όρος που χρησιμοποιήθηκε αρχικά στον κινηματογράφο και αργότερα στη λογοτεχνία, για να δηλώσει τη θετική διάθεση που δημιουργείται στον αναγνώστη.

Ο κύριος Γουάιλντερ κι εγώ του Τζόναθαν Κόου, Πόλις, 2020

Ο τίτλος του μυθιστορήματος μας προσανατολίζει θεματικά. Ένας σύγχρονος κοινωνικός συγγραφέας,  ο Τζόναθαν  Κόου (1961) και ένας παλαιότερος διάσημος σκηνοθέτης, ο Μπίλι Γουάιλντερ (1906-2002), συναντιούνται νοερά. Ο πρώτος, ο συγγραφέας,  καταγράφει με ελλειπτικές εικόνες και τεθλασμένη αφήγηση τη  ζωή  τού δεύτερου. Συχνά η ιστορία ενός ανθρώπου μπορεί να συμπυκνώσει την ιστορία ενός ολόκληρου κόσμου και μιας κοινωνίας που εξελίσσεται. Γι΄αυτό  ο Γουάιλντερ παρουσιάζει τόσο ενδιαφέρον για έναν συγγραφέα με  κοινωνική ματιά,  καυστική πένα και συγκλονιστικές πολιτικές προσεγγίσεις ( Τι ωραίο πλιάτσικο!, Η Μέση Αγγλία), όπως ο Τζ. Κόου.

Με τη ματιά της Εύης Ζερβού Καλλιακούδη

Όλοι μας ξέρουμε ότι δεν υπάρχουν βιβλία καλοκαιρινά και βιβλία χειμωνιάτικα. Θα έλεγα ότι αισθάνομαι αμήχανα όταν οι προτάσεις ανάγνωσης βιβλίων συνδέονται, κυρίως, με την εποχή του καλοκαιριού. Ωστόσο οι ώρες του καλοκαιριού, χωρίς καθήκοντα, χωρίς τρέξιμο,  κάποτε μοιάζουν ατέλειωτες. Ευκαιρία για να διαβάσουμε αργά και απολαυστικά τα βιβλία μας. Έτσι λοιπόν  γράφω κι εγώ, ομολογώ με αμηχανία,  για τα λιγοστά βιβλία, που έβαλα στη βαλίτσα μου αυτό το καλοκαίρι. Πήρα μαζί μου  τρεις Γάλλους συγγραφείς και δυο Έλληνες. Τα βιβλία τους κυκλοφόρησαν πρόσφατα. 

Με τη ματιά της Εύης Ζερβού Καλλιακούδη

1821 Επανάσταση της Σοφίας Ζαραμπούκα, Πατάκης, 2020

Προτείνεται ένας καινούργιος τρόπος ανάγνωσης της ιστορίας του αγώνα του 1821. Με αυτό το βιβλίο της,  η  Σοφίας Ζαραμπούκα απευθύνεται σε μικρούς και μεγάλους αναγνώστες, σε όλη την οικογένεια. Ένα τεράστιο ιστορικό υλικό,  που ξεκινάει από την προεπαναστατική Ελλάδα και σταματάει στο Σύνταγμα του 1848,  κατανέμεται σε πολύ μικρά ανεξάρτητα κεφάλαια και παρουσιάζεται με τη μορφή ιστορικών στιγμών. Η συγγραφέας κατορθώνει να δαμάσει όλη την ιστορία του αγώνα,  με τις θετικές και τις αρνητικές πτυχές, με τα πολεμικά και πολιτικά γεγονότα, με τους ήρωες και τη δράση τους, μετουσιώνοντας τα γεγονότα σε στιγμές.

Με τη ματιά της Εύης Ζερβού Καλλιακούδη

Πύλη εισόδου της Μάρως Δούκα, Πατάκης, 2019

Διαβάζουμε, άραγε, ένα χειμαρρώδες ημερολόγιο; Σίγουρα ξεφυλλίζουμε σελίδες γεμάτες αμφιθυμίες, ανασφάλειες, ανησυχίες, αναζητήσεις και αναμνήσεις, όπως ακριβώς συμβαίνει στα εξομολογητικά κείμενα.

Ή μήπως διαβάζουμε ένα οδοιπορικό στην Αθήνα;

Με τη ματιά της Εύης Ζερβού Καλλιακούδη

Με το βιβλίο μου 

Ας περάσουμε κι αυτό το καλοκαίρι συντροφιά με τα βιβλία μας, εκδοχές εκείνων των πολύπτυχων ταξιδιών. Ας ανακαλύψουμε  τα βιβλία που μας  ενδιαφέρουν. Υπάρχουν τρόποι για να επιλέξουμε τα δικά μας ταξίδια με στίχους ή πρόζα.

Ας εμπιστευτούμε, λοιπόν, τη φιλοκαλία μας και την καρδιά μας κι ας μην υποκύψουμε, ίσως, αυτό το καλοκαίρι στις λίστες βιβλίων, που προτείνουν ειδικοί και μη. Ποιος ξέρει καλύτερα τα ενδιαφέροντά μας; Ποιος αφουγκράζεται βαθύτερα την οντότητά μας; Ποιος κατανοεί τις διαθέσεις μας; Επομένως, είμαστε πανέτοιμοι να διαλέξουμε τα βιβλία που ταιριάζουν σε μας.

Θα τα ξαναπούμε, αν δεν υπάρχουν απρόοπτα,  τον Σεπτέμβρη, έχοντας ήδη απολαύσει τα διαβάσματά μας. ΚΑΛΑ ΤΑΞΙΔΙΑ!

Εύη Ζερβού Κ.

Ο πίνακας είναι έργο της Θάλειας Φλωρά Καραβία

Μπιλιάρδο στις εννιάμισι του Χάινριχ Μπελ,  μτφρ. Μ. Ζαχαριάδου, ΠΟΛΙΣ, 2018

Ο Χάινριχ Μπελ (1917-1985), ο σπουδαίος γερμανός λογοτέχνης,  (Νόμπελ 1972),  γράφει ένα αριστουργηματικό κείμενο  για απαιτητικούς αναγνώστες.  Το μυθιστόρημα  Μπιλιάρδο στις εννιάμισι εκδόθηκε το 1959 στη Γερμανία και μεταφράστηκε για πρώτη φορά στα ελληνικά το 1974 από τον Γιάννη Λάμψα (εκδ. Ζάρβανος). Τον Οκτώβριο του 2018,  κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ, σε μετάφραση της  Μαργαρίτας  Ζαχαριάδου.  Στις τελευταίες 50 σελίδες, διαβάζουμε ένα εξαιρετικό επίμετρο του  Γιάννη Πάγκαλου, που επικεντρώνεται  στο ευρύτερο θέμα της ιστορικής μνήμης και της διαχείρισής  της  στη μεταπολεμική γερμανική λογοτεχνία.

Με τη ματιά της Εύης  Ζερβού Καλλιακούδη

Συνέχεια ανάγνωσης «Μπιλιάρδο στις εννιάμισι, Χάινριχ Μπελ» →

ΠΑΤΡΙΔΑ του Φερνάντο Αραμπούρου, μτφρ. Τ. Σπερελάκη, ΠΑΤΑΚΗΣ, 2018

Ένα βιβλίο 716 σελίδων που απέσπασε διθυραμβικές κριτικές, παρά τις κάποιες επιφυλάξεις που διατυπώθηκαν για τον μονοδιάστατο τρόπο  που ο συγγραφέας, Βάσκος κι αυτός,  αντιμετωπίζει τον απελευθερωτικό αγώνα των Βάσκων,  εκδόθηκε στην Ισπανία το 2016 με τίτλο Patria. Έρχεται στα χέρια μας δυο χρόνια αργότερα, το 2018,  από τις εκδ. ΠΑΤΑΚΗ, σε μετάφραση Τιτίνας Σπερελάκη.

Με τη ματιά της  Εύης  Ζερβού Καλλιακούδη

Συνέχεια ανάγνωσης «Πατρίδα, Φερνάντο Αραμπούρου» →

Ο αχυρώνας φλέγεται, Ουίλλιαμ Φώκνερ, Κίχλη, 2018

Μια ιστορία ενηλικίωσης

Διαβάζουμε το διήγημα Ο αχυρώνας φλέγεται  του Φώκνερ, ένα μικρό διαμαντάκι της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ο  Ουίλλιαμ Φώκνερ (1897-1962), κλασικός της αμερικανικής λογοτεχνίας και νομπελίστας (1949), στο σύνολο του έργου του σύνθεσε τη «μυθολογία» του αμερικανικού Νότου: παρακμή, φυλετικές διακρίσεις, φθορά, απόγνωση, οικογενειακές συγκρούσεις.

Με τη ματιά της Εύης  Ζερβού Καλλιακούδη

Συνέχεια ανάγνωσης «Ο αχυρώνας φλέγεται, Ουίλλιαμ Φώκνερ» →